Bezoek aan Museum Vleeshuis I Klank van de Stad, Antwerpen, oktober 2021

Museum Vleeshuis, doorkijkje museumpresentatie, foto Frederik Beyens

Een trip door België bracht ons onder meer in Antwerpen, waar we Museum Vleeshuis bezochten. Dit in het begin van de 16^e eeuw gebouwde Gildehuis is op zich al een meesterwerk en één van de oudste gebouwen van de stad gelegen aan de Schelde. In 2006 is het huidige museum opgericht, dat 800 jaar muzikale geschiedenis van de stad tentoonstelt. Meteen al bij binnenkomst maakte het gebouw met zijn huidige collectie een overweldigende indruk. Met meer dan 3000 muziekobjecten die het museum rijk is, voelt het alsof je door de geschiedenis van de stad loopt.

Directeur Timothy de Paepe verwelkomde ons heel hartelijk en nam de tijd om ons rond te leiden langs de klavierinstrumenten waar we onze ogen uitkeken. Antwerpen was een stad van instrumentenbouwers, de virginalen en klavecimbels waren wereldwijd toonaangevend. Een van de bekende klavierbouwers was de familie Ruckers – Couchet, te vergelijken met de Steinways van vandaag. Men moest dan ook flink in de buidel tasten om zo’n instrument te kunnen kopen, als status symbool of als muziekinstrument.

Dat Museum Vleeshuis de op een na grootste verzameling virginalen en klavecimbels bezit kunt u ook lezen en zien in het boek: “Antwerpen Klavecimbelstad”. Een zeer fraai geïllustreerd boek met daarin de hele geschiedenis van de klavecimbel bouw en verluchtigd met buitengewoon mooie foto’s, zo ingezoomd dat je er nog meer van ziet dan in het echt. Een grote hulp om goed waar te nemen hoe mooi deze instrumenten zijn gemaakt.

Achter elk instrument zit een verhaal en Timothy de Paepe vertelde dat het niet alleen om het bekijken, restaureren en bespelen van de instrumenten gaat, waar het nog kan. Het gaat ook om de verhalen over de instrumenten die niet meer te restaureren zijn of waarvoor dat te kostbaar is. Mij sprak het zeer aan om instrumenten te zien die als het ware bijna uit elkaar vielen, het spreekt tot de verbeelding, je maakt er je eigen verhaal, je eigen beelden bij. Dat maakt het ook zo boeiend, dat niet alles ‘af’ is, maar ruimte laat voor verbeelding.

Het Museum beperkt zich niet alleen tot klavierinstrumenten. Het museum laat alle instrumenten zien en indien mogelijk horen die met muziek en dans te maken hebben gedurende de laatste 800 jaar. Denk daarbij ook aan een imposante tentoonstelling over de geschiedenis van de klokkengieterij. Het is mogelijk een App te downloaden en op die manier bij veel objecten stil te staan en erover te lezen en de klank te horen. Dat is werkelijk erg leuk en informatief.

Bijzonder vonden we ook dat er een kindvirginaal staat, een van de weinige die er nog in de wereld bekend zijn. Gebouwd door Andreas Ruckers. Anders dan de naam doet vermoeden heeft het niets te maken met een virginaal, gebouwd voor een kind, maar een kleinere versie van een groter ‘moedervirginaal’, waarmee het wondermooi samenspeelt. Het is een typisch Antwerpse uitvinding uit de vroege 17^e eeuw.

Toch worden kinderen niet vergeten, er is genoeg voor ze te doen. Onder andere “Op zoek met Wolfje”, een zoekspel voor kinderen van 6 t/m 12 jaar.

Één van de mooiste klavecimbels die Johannes Daniel Dulcken ooit bouwde (in 1747) staat in Museum Vleeshuis. Er is net een CD uitgekomen, “Grand Tour” door klavecinist Korneel Bernolet, waarop dit zoveelste juweel te zien en te horen is in Museum Vleeshuis.

Als laatste noem ik de fraai gedecoreerde Conrad Graf fortepiano uit 1826, die een prominente plaats in het museum heeft gekregen. De klank van de Graf is onmiskenbaar, ofschoon er niet één hetzelfde klinkt weten je oren toch dat het een Conrad Graf is. Vergelijkbaar is de Graf uit onze collectie, die in1836 gebouwd werd.

Inmiddels zijn er twee fraai uitgegeven Cahiers verschenen, het eerste Cahier vertelt over het schilderij, “Zondagmiddag op Sint-Anneke”, een muzikale zondagmiddag geschilderd door de Antwerpse kunstenaar Louis Van Engelen. Het hele jaar 2021 is dit schilderij te zien in het Museum en laat de muzikale wereld van Antwerpen in de belle époque zien. Het tweede Cahier, Tussen Antwerpen & Parijs” vertelt over De ‘Peter Benoit-piano’van Pleyel, Wolff & Cie, 1884. Deze Pleyel vleugel is gerestaureerd door Yannick Wijnants en heeft een mooie warme klank. Peter Benoit was een Antwerpse componist.

Als medewerker van (Muziek) Museum Geelvinck zou mijn interesse juist naar de klavierinstrumenten moeten uitgaan, dat deed het ook zeker, maar er is door de eeuwen heen zoveel moois en interessants bewaard gebleven, dat ik nu ik dit schrijf opnieuw een groot enthousiasme voel voor de inrichting van dit bijzonder mooie museum. Ik raad u aan een kijkje op de website te nemen, deze is al zeer informatief en bevat eveneens een online catalogus.

Ik ben me er van bewust dat dit Blogje slechts een kleine indruk geeft van wat er allemaal te zien, te doen en te horen is in Museum Vleeshuis – Klank van de Stad Antwerpen. Door mijn enthousiasme zou ik er een boek over kunnen schrijven. Er zit niets anders op dan zelf te gaan kijken, een aanrader!

Met nogmaals heel veel dank aan Timothy de Paepe voor zijn warme ontvangst en rondleiding.

Website: https://museumvleeshuis.be/nl

Online catalogus: https://search.museumvleeshuis.be/search/simple

Annelies Rhebergen
Museum Geelvinck
https://geelvinck.nl/