Restauratie Georg Haschka sr fortepiano, Wenen, ca 1815, voltooid door Edwin Beunk

In de vorige Geelvinck Nieuwsbrief kondigden wij trots de voltooing door Gijs Wilderom van de Haschka jr fortepiano aan. Nu kunnen wij melden dat Edwin Beunk op heel korte termijn de door hem gerestaureerde Haschka sr komt afleveren. Vader en zoon Georg Haschka verrasten de verwende Weense clietèle van het eerste kwart 19de eeuw met steeds nieuwe features: deze heeft zeven pedalen!

De Haschka Dynastie: vader en zoon
Al kennen wij slechts vader en zoon Georg Haschka, wij kunnen rustig spreken van een Haschka dynastie van pianobouwers in het Wenen van de eerste drie decennia van de 19de eeuw. Zij ontleenden vooral hun faam aan de bijzondere pianotechnische snufjes als (letterlijk) toeters en bellen en extra pedalen. Beide instrumenten behoorden eens tot de collectie van het Deutsches National Museum in Neurenberg en zijn later in de Colt Coll. / UK opgenomen, waarna zij in 2018 door Museum Geelvinck zijn verworven.

Haschka jr
Het instrument van Georg Haschka jr – gerestaureerd door Gijs Wilderom in Amsterdam – heeft vijf pedalen, waarvan een voor het bedienen van de Janitsaren-roffel of -drum en bel. In een eerdere blog schrijven wij uitgebreider over de achtergrond van de Janitsaren-roffel en bel in de Haschka jr. uit 1825.

Haschka sr
De Haschka sr – gerestaureerd door Edwin Beunk en Johan Wennink in Enschede – is voorzien van maar liefst zeven pedalen, voor una-corda, fagot, dempers tillen, moderator, dubbel-moderator, trom/cimbaal/bellen en alleen belletjes. In‘Work in Progress’ belicht Edwin Beunk een aantal restauratieproblemen, waar hij een oplossing voor moest vinden.

Helios en de Nereïden
Maar ook het uiterlijk mag er zijn: zo heeft deze Haschka ca. 1815 een fraai gebogen front, voorzien van mythologische voorstellingen als zeenymfen of Nereïden, de meer dan 50 dochters van de zeegod Nereus en zijn vrouw Doris, met bazuinen aan de mond (en opmerkelijk: met vleugels aan de rug). Twee van hen begeleiden het midden-medaillon met afbeelding van de god Helios op de zonnewagen – de Nereïden hebben immers de taak de dalende zonnewagen op te vangen en Helios’ paarden uit te spannen, wanneer de zon is ondergegaan.

Phaëthon – Napoleon?
Dat er nog een tweede figuur op de Zonnewagen staat doet vermoeden, dat het hier om de episode gaat waar Phaëthon, de zoon van Helios, zijn vader dringend vraagt om zelf de zonnewagen eens te mogen besturen, waarin de vader tenslotte in toestemt – met fatale gevolgen: de wagen raakt uit koers, de paarden slaan op hol, de wereld dreigt te verbranden, oppergod Zeus neemt maatregelen en besluit Phaëthon met een bliksemflits te doden. Er wordt wel gedacht dat deze afbeelding als een metafoor staat voor de val van Napoleon – de slag bij Waterloo vond immers plaats op 18 juni 1815 ….. Een verborgen boodschap?!