Museum Geelvinck geeft presentatie voor CIMCIM / ICOM 2022 in Praag

CIMCIM, de wereldkoepel van muziekinstrumentenmusea binnen ICOM, had tijdens een van de expertmeetings, die plaats vonden tijdens de ICOM General Assemblee 2022 in Praag, gelegenheid ingeruimd voor ‘poster presentations’, waar musea urgente thema’s onder de aandacht konden brengen. Jurn Buisman schetste namens ons museum, de steeds nijpender problematiek van het verdwijnen van ambachtelijke vakkennis voor het bespeelbaar houden van semi-mobiele toetsinstrumenten, zoals historische piano’s, harmoniums, klavecimbels en klavichords. Hij deed een oproep voor internationale samenwerking om dit immaterieel erfgoed levend te houden!

Ambachtelijke pianotechnici, zoals de pianostemmer, zijn essentieel om een piano goed bespeelbaar te houden. Niet alleen zal bij een moderne piano de stemmer een paar keer per jaar langs komen om deze op stemming te houden, maar deze pianotechnicus zal ook om de paar jaar revisie plegen, zodat de piano goed blijft klinken. Bij vroegere instrumenten is het niet anders, zij het dat hoe ouder het instrument, hoe vaker gestemd zal worden; en dat geldt al helemaal als het instrument volledig van hout is. Bovendien is speciale vakkennis en ervaring nodig om historische instrumenten te kunnen stemmen, reviseren, intoneren, repareren, restaureren en repliceren.

Op de golf van interesse in wat indertijd de “authentieke” uitvoeringspraktijk werd genoemd, is in de afgelopen halve eeuw veel kennis en ervaring opgebouwd. Deze generatie gekwalificeerde ambachtslieden dreigt echter in de komende jaren het toneel te verlaten en er is relatief weinig opvolging door jongere generaties, die de opgebouwde kennis en ervaring van deze oudere generatie overneemt. Dat geldt ook voor de toeleveranciers, zoals gespecialiseerde snarenspinners, leerlooiers en viltmakers.

Bovendien loopt het aantal min of meer nog – althans ten dele – in authentieke staat verkerende toetsinstrumenten steeds verder terug. Valt zo’n instrument in handen van een onervaren of ongekwalificeerde – in de zin van erfgoedbehoud – restaurator, dan zijn de gevolgen veelal dramatisch: irreversibel verlies van muzikaal erfgoed en teloorgang van het historische instrument, immers het resultaat is een oude schil met een vernieuwd – vernield – mechaniek.

In de door ons georganiseerde sessie over dit thema tijdens het online congres van REMA – European Early Music Network in november 2020, werd deze substantiële zorg internationaal gedeeld. Er werden toen diverse voorstellen aangedragen. Buisman adresseerde deze zorg tijdens de CIMCIM-bijeenkomst in het Nationaal Museum. Hij riep daarbij op tot internationale samenwerking en om te beginnen tot de vorming van een Europese netwerkorganisatie van musea en andere belanghebbenden. Dit kreeg direct weerklank, onder meer van de directeur van het Czech Museum of Music.

Een verkorte versie van de op video uitgesproken tekst vindt u HIER en de video zelf (ruim 20 minuten) kunt u op deze link ons vimeokanaal beluisteren.