Lucie de Saint Vincent op fortepiano – Focus op vrouwelijke componisten

Concert en CD presentatie ‘Des Dentelles à l’Échafaud’
Dit concert door Lucie de Saint Vincent, ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag´, is tevens de presentatie van haar nieuwe CD ‘Des Dentelles à l’Échafaud’, met pianocomposities van Marie Bigot de Morogues en Hélène de Montgeroult.

‘Des Dentelles à l’Échafaud / Van Kant tot het Schavot’, oftewel ‘van een leven in weelde tot net niet op het schavot het leven verloren – pianiste Lucie de Saint Vincent brengt in dit concert een selectie uit het werk van twee, nu vrijwel onbekende, Franse componistes uit de woelige tijd rond en na de Franse revolutie: Marie Bigot de Morogues en Hélène de Montgeroult.

PROGRAMMA
Hélène de Montgeroult (1764-1836)

Sonate en fa mineur, op. 1 n°3
– Maestoso con Espressione
– Allegro agitato
Fantaisie en sol mineur, op. 7 n°3

Marie Bigot de Morogues (1786-1820)

Suite d’Études
–Étude 1 en do mineur
-Étude 2 en la mineur
-Étude 3 en do majeur
-Étude 4 en sol majeur
-Étude 5 en ré majeur
-Étude 6 en la mineur
Andante varié en si bémol majeur, op. 2
Sonate en si bémol majeur, op. 1

Hélène de Montgeroult, 1764-1836

Focus op Franse, vrouwelijke componistes van rond 1800,
Lucie de Saint Vincent licht toe:

‘Al meer dan 10 jaar verdedig ik het vergeten Franse klassieke repertoire en investeer in de herontdekking, in het bijzonder dat van Franse componerende vrouwen die actief waren rond 1800.
In 2016 ontdekte ik dankzij Claire Bodin een aantal Franse vrouwelijke componisten uit de klassieke periode. Ik nam toen ik deel aan haar project ‘Des Dentelles à l’Échafaud / van Kant tot het Schavot’ tijdens het festival Présences féminines. Dit project belichtte Franse vrouwelijke componisten van de 17e tot het begin van de 20e eeuw, hun klaviercomposities en hun verhalen. Ik was gefascineerd en verbijsterd zulke uitmuntende weinig bekende muziek te ontdekken die me zo diep ontroerde. Dus ik kon niet anders dan er mijn stokpaardje van maken en me in te zetten om deze vrouwelijke componisten en hun creaties hun rechtmatige plaats in de westerse muziekgeschiedenis terug te geven, maar ook om te erkennen
welk stempel ze op hun tijd en op toekomstige generaties hebben gedrukt.

Twee vrouwelijke componisten spreken mij in het bijzonder aan: Hélène de Montgeroult (1764-1836) en Marie Bigot de Morogues (1786-1820). De eerste heeft al wat van haar glans teruggewonnen, vooral dankzij het aanzienlijke werk van Jérôme Dorival en dankzij verschillende opnames. De muziek van de laatste lijkt volledig vergeten te zijn. Haar vriendschap met Beethoven en diens bewondering voor haar lijken vandaag de dag nog de enige getuigen van haar leven te zijn; een paar brieven en anekdotes …. erg miniem als je haar muziek ontdekt.’

Marie Bigot (1786-1820), anonieme houtsnede 1810

Van Kant tot het Schavot

Hélène de Montgeroult en Marie Bigot de Morogues behoorden beide tot de Franse upperclass van de 18de eeuw, Hélène de Montgeroult droeg de titel markiezin en Marie Bigot de Morogues verkeerde in de hoogste kringen van Parijs en Wenen, zoals het hof van Graaf Razoumovsky, waar zij Haydn, Salieri en Beethoven leerde kennen.

Overal waar pianiste en componiste Marie Bigot heeft gewoond, startte zij ook een salon, die al snel vermaard werd en andere componistes trok: in Neufchatel, waar zij een Nederlandse componiste leerde kennen: Belle van Zuilen; in Wenen, waar Haydn en Beethoven haar gasten waren, en tenslotte in Parijs, waar Hélène de Montgeroult in Marie’s salon furore maakte.

Franse Revolutie

Beide componerende pianistes hebben de Franse revolutie (1798-1799) overleefd, Marie Bigot omdat zij in die periode niet in Frankrijk verbleef, Hélène, omdat zij het Revolutionaire Tribunaal wist te overtuigen van haar sympathie voor de revolutie door op fortepiano een improvisatie van de Marseillaise te spelen.

Lucie de Saint Vincent, foto Studio Iconographia

De CD is opgenomen op twee Fortepiano’s: Erard facsimile & Andréas Stein 1804 (Geelvinck Coll.)

Érard fortepiano vleugel
De facsimilé Erard 1802 is een uitzonderlijk instrument, gemaakt in 2011 door meesterbouwer Christopher Clarcke en Matthieu Vion, in samenwerking met Paul Polletti.
Het is vandaag de dag een uniek instrument, omdat er vrijwel geen andere exemplaren van dit type Franse piano in de wereld te vinden zijn. De weinige originele modellen die bewaard zijn gebleven, worden bijna nooit bespeeld.
Érard creëerde dit ‘clavecimbelvormige’ vleugelmodel aan het begin van de 19e eeuw, en het was een groot succes bij de grootste pianisten en componisten uit die tijd: Haydn, Beethoven, Louis Adam, Dussek, Hüllmandel, Jadin, Ladurner, Méhul, Pleyel en Steibelt. Hélène de Montgeroult kocht er één in 1802. Marie Bigot was ook zeer vertrouwd met deze piano’s, omdat ze in Parijs voor de firma Érard had gewerkt, en adviseerde rijke klanten bij de keuze van een piano.
Christopher Clarke beschrijft de specifiek Franse klank van deze fortepiano als volgt: “De klankarchitectuur doet sterk denken aan het laat-Franse klavecimbel, met diepe bassen, een ietwat nasaal middenregister en krachtige, melodieuze hoge tonen.”
Maar het is ook dankzij de registers – una corda of due corde, luit, forte, celeste en fagot geactiveerd door vier pedalen en een kniehevel – dat dit instrument een echt vocaal schilderij kan creëren dat de Franse instrumentale smaak van die tijd weerspiegelt – een smaak die vandaag de dag verloren is gegaan en genegeerd wordt.

Matthäus Andréas Stein Fortepiano
De Stein vleugel is een origineel instrument met een Weens mechaniek, gebouwd in 1804 en gerestaureerd in 2020 door een van ‘s werelds toonaangevende restaurateurs: Edwin Beunk en behoort nu tot de Geelvinck collectie. Het is uitzonderlijk om toegang te krijgen tot zulke prachtig gerestaureerde instrumenten.
Marie Bigot woonde in Wenen van 1804 tot 1809, toen ze haar eerste twee opusnummers componeerde. Hun stijl is duidelijk geïnspireerd door de Weense expressie en instrumenten die ze daar tegenkwam.
Dit instrument leek daarom ideaal om de eerste twee opusnummers van Marie Bigot uit te voeren, zo dicht mogelijk bij de klankwereld van de periode waarin ze componeerde.

Andréas Stein fortepiano vleugel 1804, Geelvinck Coll., Grote Atelier Huize Kolthoorn, Heerde

CD ‘Des Dentelles à l’Échafaud’
HÉLÈNE DE MONTGEROULT
MARIE BIGOT DE MOROGUES
LUCIE DE SAINT VINCENT, fortepiano
release : 29 November 2024
label : Présence Compositrices
www.presencecompositrices.com

EEN PAAR WOORDEN OVER HET LABEL PRÉSENCE COMPOSITRICES

Claire Bodin,
directrice van het Présence Compositrices en promotiecentrum Présence Compositrices

‘Als promotor van vrouwelijke componisten uit alle tijden en van alle nationaliteiten is Présence Compositrices een allround promotie- en hulpmiddelencentrum voor het klassieke en hedendaagse muzieknetwerk van zowel professionelen als amateurs. Het biedt een groot aantal hulpmiddelen, waaronder de database “demandez à Clara”, om werken te helpen ontdekken, de toegang ertoe te vergemakkelijken en de programmering ervan aan te moedigen. De oprichting in juni 2020 is het resultaat van meer dan 15 jaar werk rond het thema van de muzikale creaties van vrouwen. Het is ook de ietwat onwijze droom, maar daarom niet minder legitiem, gezien de rijkdom van het repertoire, om dit werk een breder en meer institutioneel kader te geven.
Werken van vrouwelijke componisten kunnen beluisteren is een wens van iedereen die ze wil spelen, programmeren of gewoon ontdekken. Doordat er weinig opnames bestaan, is dit moeilijk. Daarom hebben we besloten dit label te creëren, een onmisbare aanvulling op de opnames die we al beschikbaar stellen. De missie van het label Présence Compositrices is om nog niet eerder uitgebrachte werken in wereldpremière te laten gaan, om reeds opgenomen kwaliteitswerken in een nieuwe versie ten gehore te brengen, om het muzikale oeuvre van vrouwelijke componisten uit het verleden op te nemen en om enkele vrouwelijke componisten van vandaag een eerste opname te geven.
Ik wil graag alle partners die deze vierde CD mogelijk hebben gemaakt hartelijk bedanken, evenals het team van Présence Compositrices voor hun onvoorwaardelijke steun, in het bijzonder Béatrice Imhaus, President, Jérôme Gay, Label Director, en Jihane Robin, Communications Manager.’

www.presencecompositrices.com