ICOMOS 8 januari: Polderen over de Grenzen

Dat het Nederlands polderfenomeen ook in vroeger tijden al tot voorbeeld diende in o.a. Duitsland en Polen en daar het landschap heeft ver-Nederlandst, wordt in de ICOMOS bijeenkomst van 8 januari verduidelijkt. Historisch geograaf Hans Rennes heeft Das Alte Land bij Hamburg in kaart gebracht en Jean-Paul Corten (Rijksdienst Cultureel Erfgoed / RCE), beschrijft de rol van de Wederdopers, die al in de 16de eeuw bij de inpoldering van de Wijsseldelta in Polen betrokken waren. U kunt erbij zijn!

 

‘Polderen over de Grenzen, ICOMOS bijeenkomst 8 januari 2014

 

Das Alte Land – Een Nederlands landschap bij Hamburg door Hans Rennes

In 1113 kwamen vijf mannen onder leiding van ene priester Hendrik, allen afkomstig uit de streek langs de Oude Rijn, op audiëntie bij aartsbisschop Frederik van Hamburg en Bremen. Ze kregen de beschikking over een groot moerasgebied aan de Weser, dat ze in cultuur mochten brengen. Later volgden meer uitgiften, nu ook aan de Elbe bij Hamburg. Het resultaat is een reeks van ‘Hollandse’ landschappen aan de mondingen van de Weser en de Elbe. Een van deze gebieden, tussen Hamburg en Stade aan de Elbe, staat bekend als Das Alte Land. Het is een zeer bijzonder landschap, met boomgaarden (het gebied is de grootste appelproducent van Duitsland), een prachtige reeks rijke vakwerkhuizen en een bijzondere collectie kerken met barokorgels van de zeventiende-eeuwse  orgelbouwer Arp Schnitger. Een groep bewoners werkt al jaren aan een plan om dit gebied te nomineren voor een Werelderfgoedstatus. Daarbij wordt ingezet op een seriële nominatie samen met een deel van het herkomstgebied van de twaalfde-eeuwse kolonisten en met Hollandse nederzettingen in Polen.

 

Wederdopers in de Wijsseldelta door Jean-Paul Corten

Het waren Nederlandse Mennonieten die in de tweede helft van de 16^e eeuw de basis legden voor de ontginning van de Poolse Wijsseldelta. Het gebied, gelegen onder de rook van Gdansk was voordien door zware overstromingen getroffen. De lokale machthebbers, die hun inkomsten daardoor zagen slinken, zochten naarstig naar menskracht en expertise om gebied weer rendabel te exploiteren. De volgelingen van Menno Simons waren op hun beurt op zoek naar een plek waar zijn hun geloof in vrijheid konden beleven. Het verlichtte Polen van die tijd was bereid hen die privileges te bieden zolang daar revenuen tegenover stonden. De ‘Hollandse kolonisatie’ die zo tot 

stand kwam, zette zich ononderbroken voort tot halverwege de 18^e eeuw. Van die tijd af moesten de gelovigen steeds meer van hun idealen opgeven aan de nukken van de opeenvolgende machthebbers. Nu is er van de geloofsgemeenschap die aan de basis stond van dit polderlandschap geen ziel meer over. De erfenis toont zich nog wel in landschap en materie.

Hans Renes (1954) studeerde historische geografie aan de Rijksuniversiteit Utrecht en agrarische planologie aan de Landbouwhogeschool in Wageningen. Hij werkte lange tijd bij de Stichting voor Bodemkartering en bij de opvolger daarvan, het Staring Centrum, in Wageningen, waar hij vooral historische landschappen beschreef en in kaart bracht. Sinds 1995 is hij docent historische geografie aan de Universiteit Utrecht. Sinds 2001 is hij bovendien verbonden aan de masteropleiding Erfgoedstudies aan de Vrije Universiteit. De afgelopen drie jaar bekleedde hij daar de leerstoel Erfgoed van Stad en Land.

 

Jean-Paul Corten (1963) studeerde economische en sociale geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Na zijn studie werkte hij als onderzoeker voor de afdeling techniekgeschiedenis van de Technische Universiteit Eindhoven en later als onderzoeksleider van het Projectbureau Industrieel Erfgoed. Sinds 1999 werkt hij voor de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed in verschillende functies; inmiddels in de hoedanigheid van programmaleider Gedeeld Erfgoed.

 

Ingang: *Let op: de voor ICOMOS-lezingen te gebruiken ingang van het Museum Geelvinck Hinlopen Huis is niet de museumingang als vermeld op de website van het museum maar Herengracht 518^sous.

 

************************************************

De lezing vindt plaats van 19.30 tot 21.30 uur.

Vanaf 18.30 uur is er inloop met een informele borrel en maaltijd.

 

Voor  ICOMOS-leden is de lezing vrij toegankelijk.

Voor niet-ICOMOS-leden bedragen de kosten voor het bijwonen van de lezing € 5,00.

De kosten voor borrel en maaltijd bedragen voor leden en niet-leden € 10,00 per persoon.

 

Aanmelding voor de lezing en de borrel/maaltijd is noodzakelijk

en kan uitsluitend via icomac@icomos.nl