Terugblik op de 6e editie van het Geelvinck Fortepiano Festival

Met veertig concerten en lecture-recitals uitgevoerd door musici uit de gehele wereld in en rond Amsterdam, Zutphen en in Kasteel Heeswijk heeft het Geelvinck Fortepiano Festival in deze 6^e editie zijn bestendig stijgende lijn als internationaal platform voor de historische fortepiano en tafelpiano kunnen voortzetten. Dat gold zeker ook voor het concours, de masterclasses en het symposium.

 

Historische piano’s

Ons festival is gericht op het bespelen en bespeelbaar houden van historische piano’s. Er is tijdens de concerten en masterclasses maar liefst op twintig klavierinstrumenten gespeeld, waarvan het leeuwendeel historisch. Ons festival opende met onder meer in de buitenplaats Akerendam de inauguratie van de tafelpiano gebouwd door Carl David Kursch (Berlijn, 1^e kwart 19^e eeuw), die met steun van het Fonds Sluyterman van Loo volledig gerestaureerd is door Gijs Wilderom. In Zutphen opende het festival met een concert op de eveneens zojuist door Gijs Wilderom gerestaureerde Streicher fortepiano. Tijdens het festival liep de crowdfundingactie bij Voordekunst om geld bijeen te brengen voor de restauratie van fortegrand uit c. 1820 gebouwd door Matthias Mesenliches in Wenen. Het geld om het mechaniek van deze typische “late-Beethovenvleugel” weer volledig bespeelbaar te krijgen, is inmiddels bijeen gebracht: ruim 82% van het streefbedrag ad € 15.000. Naar aanleiding van het festival zijn tevens de twee historische fortepiano’s, die in gebruik zijn bij het conservatorium in opdracht van ons door Gijs Wilderom grondig gereviseerd en waar nodig gerestaureerd. Bijzonder was tevens, dat wij voor het eerst onze nieuwe aanwinst, de tafelpiano gebouwd door Zumpe & Buntebart uit 1769, konden beluisteren; deze werd onder meer ingezet in het Rijksmuseum.

 

Aanstormende talenten

Een belangrijke doelstelling van het festival is een jonge generatie te stimuleren op historische piano’s te spelen. Ons internationale concours, waaraan dit jaar acht kandidaten deelnamen, legt de lat voor aanstormend talent hoog: het belangrijkste doel is te excelleren; niet om te winnen, maar om ervaring op te doen. Over vier dagen verspreid zijn er bovendien de masterclasses, waaraan ook meedoen fortepianisten die niet deelnemen aan het concours. De eerste prijs van het fortepiano concours werd door de internationale jury onder leiding van Marcel Baudet (artistiek leider van de Young Pianist Foundation) uitgereikt aan Artem Belogurov (29), de veelbelovende fortepianist, die afgelopen zomer cum laude afstudeerde bij Richard Egarr. De tweede prijs en tevens de Romain d’Ansembourg Stimulerings Prijs ging naar de Japanse Mao Omori (24). De Stanley Hoogland Square Piano Award ging naar Naruhiko Kawaguchi (27). Belogurov en Kawaguchi ontvingen bovendien ex aequo de Geelvinck Publieksprijs. Zij en Omori gaven ter afsluiting van de concoursdagen een overtuigend concert, waarvan zij de programmering zelf op originele wijze inhoud gaven. Ook laureaten van de afgelopen edities gaven acte de présence, zoals Olga Pashchenko, Tulia Melandri en Viacheslav Shelepov.

 

Vernieuwing en hergebruik

Wij zetten ons in nieuwe composities, intrigerende cross-overs, experimentele en interdisciplinaire combinaties, alsook nieuwe interpretaties, teruggevonden werk en vernieuwende inzichten in de historische uitvoeringspraktijk, te brengen. In de zesde editie was hiervan meer te horen, dan in de voorgaande edities. Niet alleen waren tijdens ‘New Frontiers’ twaalf nieuwe composities te horen, ingezonden uit Australië, Japan, Mexico, Servië, de Verenigde Staten, Italië, Finland en Nederland, waarvan vier wereldpremieres en de overige Nederlandse premieres. Tevens vormden tijdens een veelvoud van de festivalconcerten eigentijdse composities, zoals van o.a. Robert Schulz, Jens Vraa, Radko Delorko, Elena Kats-Chernin, Stephen Yates, Diana Blom, Haruyo Horie en René Ruijters steeds een onderdeel van de programmering. Mede in het kader van 400 jaar relaties Nederland – Australië was een delegatie uit dat continent voor ons festival overgekomen: de componisten Ann Carr-Boyd en May Howlett en de fortepianist Diana Weston. Ook uit andere landen waren de componisten naar de uitvoeringen van hun werken overgekomen en gaven daarvoor korte inleidingen, zoals Jens Vraa (Denemarken), Gabriele Toia (Italië), Jasna Velickovic (Sevië), Antti Auvinen (Finland), Ratko Delorko (Duitsland), Maut Sauer, René Ruijters en Aspasia Nasopoulou. Ook de cross-over ‘Geometry of Lamentation’ – In Memoriam of Chopin, een combinatie van fortepiano met gayaguem (een Koreaans traditioneel snaarinstrument) en Koreaanse dans, door Tae-Young Kim, Mun-Jung Chang en Ji-Hyun Youn en ‘Water-2’ door Monique Copper moeten genoemd worden. Teruggevonden werken van Giovanno Battista Sammartini (1700-1775) werden voor het eerst sedert twee eeuwen weer ten gehore gebracht. Dat gold ook wat betreft Nederland voor werken van o.a. Madame de Villeblanch, Maria Szymanowska, Hélene de Montgeroult, Johann Friedrich Fasch en Christian Heinrich Müller. Ook het symposium was, naast op gebruik en behoud van historische instrumenten, wederom gericht op de vernieuwende inzichten in de historische geïnformeerde uitvoeringspraktijk. Dat aspect kwam ook duidelijk terug in de uitvoeringen door o.a. Gilbert Martinez (VS), Gabriele Toia, John Irving (UK) en Michael Tsalka. In het kader van het symposium werd tevens de aftrap gegeven voor het nieuwe Platform Muziek- en Muziekinstrumentencollecties. Zowel het beleid van het Rijksmuseum, als de nieuwe opzet van Museum Geelvinck en zijn samenwerking met het Pianola Museum werden breed uit de doeken gedaan, hetgeen resulteerde in een geanimeerde uitwisseling van ideeën.

 

Concertprogrammering

Het thema van deze zesde editie was ‘Grenzen overschrijden: revolutie, romantiek en emancipatie’. Zo was er weer veel aandacht voor 18^e en 19^e eeuwse, veelal vergeten, vrouwelijke componisten. Maar ook voor de vrouw als muze. Ook de ontwikkeling van de romantiek kreeg dit maal veel aandacht, o.a. door Frederic Voorn, Michael Tsalka en Megumi Tanno. Het aspect van de revolutie, zowel in muzikale zin, als in het kader van de geest van de tijd, keerde in diverse programma’s terug. En dan waren er natuurlijk de hardcore historisch geïnformeerde uitvoeringen door topmusici, zoals bijvoorbeeld Richard Egarr quatre-mains Schubert samen met Alexandra Nepomnyaschaya, Willem Brons quatre-mains met Wakana Shimizu, Gilbert Martinez op klavichord en tafelpiano, John Irving met Haydn en Mozart op de Streicher fortepiano en Michael Tsalka met harpiste Sandrine Chatron beide op gelijkwaardige historische instrumenten met werken van Dussek, Ries, Naderman, Spohr en Labarre. Ook de pianola kwam aan bod: Kasper Janse liet onder meer begin 20e-eeuwse componisten hun eigen werk op de Steinway vleugel uit die tijd uitvoeren; een kleine selectie uit de ruim 30.000 pianola-rollen van de bibliotheek van het Pianola Museum, waarmee wij nu nauw samenwerken.

 

Een dubbel jubileum

Met dit festival hebben zowel Museum Geelvinck, als de door het museum beheerde collectie van het voormalige Sweelinck Museum, die beide hun deuren openden in 1991, op passende wijze de kwart eeuw van hun bestaan gevierd. Dit met dank aan het Prins Bernhard Cultuurfonds, het SENA Fonds, het Amsterdams Fonds voor de Kunst (AFK), het Fonds Podiumkunsten (FPK), het Mondriaan Fonds (symposium) en kleinere fondsen. Wij waren bijzonder verheugd over de samenwerking met onder meer het Pianola Museum, het Conservatorium van Amsterdam, Kasteel Heeswijk, Dat Bolwerck, Kapel op ’t Rijsselt, Toets des Tijds, Kasteel Sypesteyn, Fonds Sluyterman van Loo (Huis Akerendam) en de IJsselsalon. Bovendien hebben wij samengewerkt met het Rijksmuseum, het Pianoforte Festival Stuttgart, Zeven Bruggen Festival, ’t Jagthuis, het Festival Oude Muziek en de Chopin Stichting Nederland, alsook met de Australische en de Poolse Ambassades, Dutch Culture en het Anderson Center (VS). De productieleiding was in handen van Barbara Borger (BB Productie) en Marja de Witt, communicatie door Franca Klaus (De Kippen) en design en ondersteuning door Roland Spek (R&MA). Het stemmen werd uitgevoerd door Sara Lewensztain, Hans Kramer, Carine Kelder, Olaf van Hees en Willem Baijs. Het team van Museum Geelvinck bestond onder meer uit Rieke van der Veen en de stagiaire Lisanne Snoo. De uit het buitenland overgekomen musici, juryleden en concoursdeelnemers konden bij gastgezinnen worden ondergebracht, waarvoor wij erg dankbaar zijn. Het Vinckenteam (vrijwilligers) stond onder leiding van Trudy de Vries, de muziekvrijwilligers in Kasteel Heeswijk werden met groot enthousiasme aangevoerd door Axel Wenstedt en tevens zijn wij weg dankbaar voor de hulp van Marijke Brekelmans (Pianola Museum). Hans van de Boom in ‘Spiegelzaal’, twee maal ‘Opium op 4’, ‘Podium’ en lokale radiozenders hebben aandacht aan ons besteed. De de video- en audio-opnames van Paradox en Andre Philippart worden in de komende maanden op onze website gezet en uitgezonden via onder meer RemaRadio.

Door onze gezamenlijke inspanning onder de bezielende leiding van Michael Tsalka en wat betreft het concours, Marcel Baudet, kijken wij terug op een geslaagd festival, waarvan het artistiek niveau opnieuw hoger ligt dan voorgaande edities.

Voor de volledige breedte van ons festival kijk op de website www.geelvinckfestival.nl.