Turkmeense sieraden in de Turkse tent

Tijdens de tentoonstelling ‘Buitens aan de Bosporus, Leven in Weelde van Toen’, is een collectie sieraden uit Turkmenistan te zien.

De zilveren sieraden, armbanden en borstsieraden, komen uit Centraal Azië, met name uit Turkmenistan, een van de oorsprongsgebieden van waaruit Turkse stammen naar West-Azië zijn getrokken. De Ottomanen of Osmanen, een Turkse stam genoemd naar hun leider Osman Bey, vestigden zich hier rond het jaar 1000 in Sogut, aan het begin van de gebiedsverovering, dat in 600 jaar zou uitgroeien tot het immense Ottomaanse Rijk, van Centraal Azie tot Noord-Afrika en van West-Azië, inclusief de Balkan tot aan Spanje.

Dit gebied wordt bevolkt door nomadische herdersvolken, elk met een eigen variant van het Turks en met eigen stam- en kledingtradities. Deze stammen leven nu voornamelijk in het gebied van de Karakum woestijn in Turkmenistan.  Deze Turk(meen)se bevolkingsgroep, samen rond 2 miljoen mensen, is verdeeld in stammen als de Tekke, Yormud, Ersari en de Sarik stam.

Sieraden, BAKAU genaamd, zijn voor de Turkmeense vrouw wat zij over de hele wereld zijn: om je mooi te maken en je zo te voelen, maar ook om de rijkdom en status van de familie te onderstrepen. Zij zijn van zilver gemaakt en vaak ingelegd met halfedelstenen als kornalijn. De warme oranje tot bruinrode kleur wordt ook geassocieerd met bloed en vruchtbaarheid. Als kornalijn niet voorhanden was of te duur, werd ook glas gebruikt.

De TEKKE stam heeft een grote variëteit aan armbanden, BILEZIK genaamd, van puur zilver en ingelegd met halfedelsteen als kornalijn, zoals nr. 1 in de vitrine. Nr. 2 is ingelegd met glas. De armbanden van de YORMUD stam, nr. 3,  zijn daarentegen niet ingelegd.

De borstsieraden, TACHANGA of TSAPRAZ, zijn kenmerkend voor de ESARI  stam. Met nr. 4 en nr. 5 ,  verguld zilver en geheel zilver met inleg van kornalijn,  kon een vrouwenjas dichtgebonden worden. De zilveren ketting, nr. 6, heeft kralen van kornalijn en blauw glas, bedoeld om kwade invloeden van het boze oog af te wenden. Zo ook nr. 7, een amulet in de vorm van een speerpunt dat op de rug gedragen, ook bescherming tegen onverhoedse vijanden moet bieden.