Antoine Ignace Melling – architect van de Sultan

Met een tentoonstelling over Antoine Ignace Melling (1763 – 1831) opende op 21 november 1991 Museum Geelvinck Hinlopen Huis haar deuren. Nu heeft Melling een plekje in de tentoonstelling ‘Buitens aan de Bosporus’.

 

Antoine Ignace Melling (Karlsruhe, 1763 – ?, 1831) was een architect en tekenaar van stadsgezichten, die achttien jaar in Istanboel leefde. De Turkse schrijver Orhan Pamuk besteedde in zijn boek over Istanbul aandacht aan zijn werk.

Deze avontuurlijke tekenaar, schrijver en architect begon in 1782 aan zijn Grand Tour langs Italië, Egypte en Turkije. Tijdens zijn 18-jarig verblijf in Istanbul legde hij tal van stadsgezichten vast, tekende gewone stadsbewoners en hofdignitarissen en maakte ook deze gravure van het paleis van Hatice Sultan, zuster van de sultan, aan de Bosporus. In 1795 werd Melling benoemd tot hofarchitect van Sultan Selim III, voor wie hij een tuin ontwierp in de vorm van een labyrint. Melling onderhield zeer goede betrekkingen met de sultan en zijn zuster Hatice; hij woonde zelfs in bij Hatice. Dit verblijf eindigde toen duidelijk werd dat hij een kind had verwekt bij een van de harem-dienaressen. Eens de favoriet van Hatice, moest Melling de stad verlaten, berooid en uit de gratie.

Na achttien jaar verliet Melling de stad Istanbul en via Genua vertrok hij naar Parijs. Hij opende een studio, waar hij met behulp van assistenten zijn tekeningen bewerkte tot een publicatie: Voyage pittoresque de Constantinople et des Rives du Bosphor, opgedragen aan Napoleon Bonaparte, na bemiddeling van Talleyrand. Melling kwam in dienst van het Franse Ministerie van Buitenlandse Zaken – zijn tekeningen waren bedoeld als relatiegeschenk – en hij exposeerde in de jaarlijkse Parijse salons.

Turkse Kiosk

Melling reisde in 1812 naar de Nederlanden en Noord-Duitsland om van 40 hoofdsteden van de departementen tekeningen te maken. Vaak stond hij op een molen om zijn werkelijkheidsgetrouwe “groothoek” tekeningen te maken. (Canaletto met zijn vedutas was zijn voorbeeld.) Soms was ook de plaatselijke klederdracht het onderwerp van zijn tekening. Ook pittoreske bouwsels trokken zijn aandacht, zoals de Turkse Theekoepel of Turkse Kiosk in Broek in Waterland, gebouwd door Cornelis Koker in 1792. Dit gebouwtje staat nu nog steeds aan het Havenrak in Broek op Waterland. In 1815 trok hij met zijn dochter in de zomermaanden door Frankrijk; in 1817 naar Engeland. Aan het einde van zijn leven maakte hij 72 tekeningen van de Pyreneeën en experimenteerde met nieuwe technieken.

In 1983 werden zijn tekeningen ontdekt bij een Parijse kunsthandelaar.

Tentoonstellingen

Naar aanleiding van de tentoonstelling ter gelegenheid van de opening van Museum Geelvinck Hinlopen Huis op 21 november 1991, is een catalogus verschenen: Boschma, C. & J. Perot (1991) ‘Antoine-Ignace Melling (1763-1831) reizend kunstenaar’. Kom de catalogus bekijken in onze Turkse tent!

Ook in Teylers Museum in Haarlem wordt in 2012 ruim aandacht besteed aan Melling als tekenaar van Ottomaans Turkije. In de bibliotheek van het Teylers Museum bevindt zich een origineel exemplaar van ‘Voyage Pittoresque’ door Antoine Ignace Melling. ‘Ottomaans Turkije door westerse ogen’ is te zien van 24 februari tot en met 2 september 2012 .