Doek valt voor Muziek Museum Zutphen

Gepubliceerd op: 29 oktober 2019

Door omstandigheden gedwongen, moet het Muziek Museum Zutphen uiteindelijk toch zijn deuren sluiten. Een wereldwijde petitie met 4300 handtekeningen uit 35 landen, een flashmob benefietconcert, landelijke Radio- en TV aandacht en vele pleidooien van medestanders en muziek-liefhebbers hebben niet mogen baten. Het museum is nog open voor het publiek tot en met zondag 3 november 2019.

Museum Geelvinck gedwongen Muziek Museum Zutphen te sluiten

Museum Geelvinck ziet af van de aankoop van ‘De Wildeman’. Daarmee valt, na lang touwtrekken met de gemeente, uiteindelijk het doek voor zijn in 2017 geopende vestiging in Zutphen. De sluiting is het gevolg van een aantal factoren, die bij elkaar opgeteld voor Museum Geelvinck een te groot risico vormen. Museum Geelvinck zal haar activiteiten vanuit haar vestigingen in Amsterdam en Heerde voortzetten. Voor de 10e editie van het Geelvinck Fortepiano Festival in augustus 2020 heeft Museum Geelvinck een optie genomen op Kasteel Hackfort (Vorden).

Muziek Museum Zutphen

In 2015, toen aan het einde van het jaar Museum Geelvinck uit het Geelvinck Hinlopen Huis in Amsterdam zou verhuizen, bood de gemeente Zutphen het rijksmonument ‘De Wildeman’ aan als een vervangende locatie. Het aldaar gevestigde Museum Henriëtte Polak zou in het voorjaar van 2016 samen met het Stedelijk Museum Zutphen verhuizen naar hun nieuwe locatie in de Hof van Heeckeren. Door vertraging in de opleving van de Hof van Heeckeren, kon Museum Geelvinck pas begin 2017 beginnen met de inrichting van haar nieuwe vestiging. Desondanks konden de burgemeester en beide betrokken wethouders eind juni 2017 het nieuwe Muziek Museum Zutphen openen.

Continuïteit in ‘De Wildeman’

In korte tijd maakte het nieuwe museum een spectaculaire groei aan activiteiten door. Het jaarlijkse Geelvinck Forte Piano Festival verplaatste zijn zwaartepunt van Amsterdam naar Zutphen. De aanwezigheid van bijzondere historische piano’s trok een toenemend aantal musici naar Zutphen, hetgeen resulteerde in een groeiend aantal concerten en masterclasses. Ook ontwikkelde zich een relatie met de vakopleiding voor pianotechnici en werd een leerwerkplek gecreëerd. De Poolse Ambassade steunde de creatie van de Chopin Award in het Geelvinck Fortepiano Concours. In het najaar van 2017 resulteerde dit reeds in een nieuwe overeenkomst met het toenmalig College van Burgemeester en Wethouders boven de aanvankelijk als een proeftijd van twee jaar aangemerkte gebruik van ‘De Wildeman’. Het College kwam daarin met Museum Geelvinck de intentie van continuïteit van het Muziek Museum in ‘De Wildeman’ overeen. Gezamenlijk werd in de maanden daarna met enthousiasme aan de uitwerking daarvan, waarvoor rijkssubsidie werd verkregen, begonnen.

Aankoop van ‘De Wildeman’

Na de gemeenteraadsverkiezingen van voorjaar 2018 werd duidelijk, dat de gemeente in financieel zwaar weer was terecht gekomen. Ook voor de kosten van ruim een decennium achterstallig onderhoud aan ‘De Wildeman’ was door de gemeente geen voorziening getroffen. Museum Geelvinck weigerde voor kosten op te draaien, die ontstaan waren in de tijd dat Museum Henriëtte Polak nog in ‘De Wildeman’ gevestigd was. De door Museum Geelvinck aangedragen oplossingen vonden bij het nieuwe College geen weerklank: hierover bleek geen discussie mogelijk. Met het voorgaande College was reeds in het najaar van 2017 een overeenkomst gesloten ten behoeve van de continuïteit van het Muziek Museum Zutphen in ‘De Wildeman. Door het huidige College werd bij de uitwerking daarvan deze intentieovereenkomst naar de letter uitgevoerd, maar niet naar de geest. Uiteindelijk bleef alleen de koop van het gebouw door Museum Geelvinck als de enige reële mogelijkheid open. Een complicerende factor daarbij bleken de aanmerkelijke erfdienstbaarheden en rechten van het Wijnhuisfonds (het lokale stadsherstel). Die zijn gerelateerd aan de schuilkapel in ‘De Wildeman’. Ruim een halve eeuw geleden heeft het Wijnhuisfonds ‘De Wildeman’ sterk historiserend gerestaureerd. De schuilkapel zelf is nog eigendom van het Wijnhuisfonds. Na ruim vijf maanden van onzekerheid, bleek in de loop van september 2019, dat het Wijnhuisfonds om haar moverende redenen afzag van aankoop van het gebouw. Dat maakte de weg vrij voor koop door een nog op te richten erfgoedstichting, die ‘De Wildeman’ dan aan het Muziek Museum in gebruik zou geven. De plannen daarvoor lagen reeds een half jaar klaar en de financiering daarvan bleek ook geen werkelijk probleem.

Stugge houding van het huidige College B&W

De restauratiearchitect van Museum Geelvinck had echter al gewaarschuwd voor de complicaties bij restauratie en verduurzaming van met name het achterhuis van ‘De Wildeman’. De taxatie van de marktwaarde door de makelaar van Museum Geelvinck kwam alleen al een ton lager uit dan de gemeentelijke taxatie. Ook de verhouding met het nieuwe College was in de voorgaande maanden danig verzuurd. Het was duidelijk, dat het College het gebouw liefst zo snel mogelijk van de hand wilde doen. De in september door de rijksoverheid voor de instandhouding van ‘De Wildeman’ toegekende subsidie (SIM) wilde de gemeente daarbij volledig in eigen zak steken. Museum Geelvinck maakte daar principieel bezwaar tegen, evenals tegen het feit dat de gemeente geen financieringsvoorbehoud wilde accepteren, terwijl de financiering juist afhankelijk was van door de gemeente nog toe te kennen vergunningen, die pas na de door de gemeente gestelde uiterste datum voor koop al dan niet konden worden afgegeven.

Vochtprobleem

Bovendien wilde de gemeente geen enkel risico voor mogelijk verborgen gebreken accepteren. Het achterhuis van ‘De Wildeman’ is een voormalig pakhuis, dat nog uit het einde van de middeleeuwen stamt. Hierin is onder meer de concertzaal en het restauratieatelier van het Muziek Museum gevestigd. In augustus was het de directeur van het Muziek Museum, Roland Spek, opgevallen, dat op de toen pas geverfde muur van de concertzaal zich vochtplekken begonnen af te tekenen. Het had in de tweede helft van de zomer flink geregend. In de evenzo natte herfstmaanden namen deze vochtvlekken verder in omvang toe. Ook ontstond er steeds meer zoutuitslag op de muren. In de aanpalende binnenplaats groeiden de mossen en varens zelfs tot op meer dan manshoog uit de muur. In de afgelopen dagen werd uit het inspectierapport van een restauratiedeskundige ,gespecialiseerd op het terrein van dit soort vochtproblemen, duidelijk, dat deze monumentale muren aan de binnenzijde volledig verzadigd zijn van vocht. In de woorden van de expert: ‘ … de dikke muren van poreuze baksteen zijn van binnen kletsnat en niet alleen in de concertzaal, maar ook daarboven’. Plaatsing van objecten op minder dan een halve meter van de muur kan daardoor vochtschade veroorzaken. Met name historische piano’s zijn extreem vochtgevoelig. Een goede oplossing, die de oorzaak van het probleem wegneemt, is er niet. Symptoombestrijding is wel mogelijk, maar daar hangt een stevig prijskaartje aan. Een geluk bij een ongeluk voor Museum Geelvinck is, dat dit majeure vochtprobleem duidelijk is geworden, vóórdat het anders tot de aankoop van ‘De Wildeman’ was overgegaan.

Verhuizing

Inmiddels heeft Museum Geelvinck maatregelen genomen en wordt de concertzaal en het restauratieatelier ontruimd. Het Muziek Museum zal nog tot en met 3 november 2019 voor het publiek geopend zijn en sluit daarna definitief. Meer dan 4300 medestanders uit binnen- en buitenland hadden hun handtekening gezet voor het behoud van het Muziek Museum in Zutphen. De sluiting is voor alle betrokken partijen teleurstellend. Het merendeel van de instrumenten gaat in depot. Museum Geelvinck heeft eveneens een vestiging in Amsterdam, maar deze is ten behoeve van vakeducatie en uitsluitend op aanvraag te bezoeken. Daarnaast beheert het historische piano’s in verschillende musea, waar het eveneens concerten organiseert. Voorbeelden daarvan zijn de Geelvinck Salon in het nieuwe Luther Museum in Amsterdam en sedert kort op Oud Amelisweerd bij Utrecht.

Geelvinck Fortepiano Festival

Voor de 10e editie van het Geelvinck Fortepiano Festival, waarvan eerder het zwaarte punt was verhuisd naar Zutphen, kon inmiddels een optie worden genomen op Kasteel Hackfort bij Vorden. Tijdens de afgelopen editie werd reeds succesvol een onderdeel van het festival in het recent gerestaureerde kasteel gematerialiseerd. Naar verwacht zal ook Kasteel Middachten voor deze jubileum-editie een festivallocatie zijn.

Vertrek uit ‘De Wildeman’

Het besluit om de onderhandelingen met de gemeente over de aankoop van ‘De Wildeman’ af te breken, is met pijn in het hart genomen. Echter het vochtprobleem vormde de spreekwoordelijke laatste druppel bij een de opeenstapeling van negatieve factoren. Daaronder niet in het minst de onwillige houding van het College van Burgemeester en Wethouders en van sommige fracties in de gemeenteraad. Het betekend een domper voor de initiatiefnemers en tevens alle vrijwilligers en betrokkenen, die zich de afgelopen jaren veel moeite getroost hebben om het Muziek Museum Zutphen vorm te geven. Hiermee verliest Zutphen zowel een instelling met een landelijke en internationale uitstraling, als een muziekpodium, waar niet alleen door het museum, maar ook door verschillende andere festivals regelmatig gebruik van werd gemaakt. Ook voor de medewerkers is het zuur en bovendien vervalt er een leerwerkplek. Kortom, een spijtige uitkomst, ook voor het cultuurminnende publiek in de regio. Wat er nu met het sleetse rijksmonument ‘De Wildeman’ gaat gebeuren, blijft een open vraag: vanaf 18 november staat het leeg en zijn alle kosten weer voor de gemeente.

 

Officieel persbericht Museum Geelvinck 30 november 2019

Meer informatie over het vochtprobleem

Meer informatie over de acties het Muziek Museum Zutphen te behouden

 

Het Muziek Museum Zutphen is nog voor het publiek geopend t/m 3 november 2019

Openingstijden zijn: woensdag t/m zondag van 12.00 tot 17.00 uur

Museumkaart geldig!

Overzicht