ICOM General Assembly 2019 in Kyoto snijdt hot topic aan: de Nieuwe Museumdefinitie

Deze Algemene Vergadering van ICOM / International Council of Museums ging van start met als motto ‘Museums as cultural Hubs – the Future of Tradition’. Op de agenda stond de stemming voor een nieuwe museumdefinitie, waaraan jaren voorbereiding vooraf ging. ICOM Nederland met ca. 40 afgevaardigden van diverse musea, mengde zich actief in de discussies rond de voorstellen voor een nieuwe museumdefinitie – een thema dat de gemoederen zeven dagen lang bezig hield. Alle lof voor ICOM Japan voor de voortreffelijke organisatie!

 

Nieuwe Museumdefinitie in discussie

Op de 25^ste General Conference van de International Council of Museums (ICOM) in Kyoto heeft ICOM Nederland kenbaar gemaakt het eens te zijn met het voorstel van de nieuwe museumdefinitie. Dit hoewel binnen de Nederlandse museumwereld hierover vooralsnog geen consensus bestaat. Diverse musea, zoals het Rijksmuseum en eveneens Museum Geelvinck, erkennen dat de oude definitie uitbreiding behoeft, maar kunnen zich vooralsnog niet volledig vinden in het nieuwe concept. ICOM Nederland wil met zijn steun aan de nieuwe definitie erkenning geven aan het feit dat er een fundamentele verandering binnen het internationale museumlandschap gaande is. Uiteindelijk is het – in een chaotisch verlopen vergadering – niet tot een stemming gekomen, in plaats daarvan is er met 70,41% voor uitstel tot de Annual Assembly 2020 gekozen. ICOM Nederland heeft voor dit uitstel gestemd en wil hiermee op nationaal en internationaal niveau de dialoog gaande houden en de voorgestelde definitie verder aanscherpen. Vooral bij de Europese landencomités van ICOM bestaat veel weerstand tegen het huidige concept voor een nieuwe definitie, die niet alleen veel omvattender is dan de huidige op – collectie gerichte – definitie (het hele veld van natuur- en erfgoedbeheer wordt er mede in opgenomen). Bovendien bevat het nieuwe concept politiek gevoelige formuleringen, die eerder in een visiestatement dan in een definitie met algemene geldigheid voor de komende decennia thuis lijken te horen. 

De herdefiniëring van musea stond centraal gedurende de General Conference, met meer dan 4500 bezoekers uit 140 landen. Tijdens rondetafelgesprekken, workshops en lezingen is gepraat, gediscussieerd en vooral geluisterd. Ook onder de aanwezige Nederlandse ICOM-leden is de definitie levendig bediscussieerd. Hieruit is onder andere naar voren gekomen dat de voorgestelde definitie nog veel kenmerken heeft van een missie. Desondanks biedt het nieuwe voorstel ruimte voor interpretatie die beter aansluit op de huidige ontwikkelingen, aldus het bestuur van ICOM Nederland.

De redenen waarom het bestuur van ICOM Nederland voor de nieuwe museumdefinitie is:

– De nieuwe definitie sluit voor een belangrijk deel aan bij de praktijk, activiteiten en ambities van Nederlandse musea.
– De definitie legitimeert nieuwe vormen van musea, naast de traditionele musea.
– ICOM Nederland ziet ruimte om ook collectie en educatie te borgen.
– ICOM Nederland herkent zich in het streven naar menselijke waardigheid, sociale rechtvaardigheid, wereldwijde gelijkheid en planetair welzijn.

Het komende jaar wil ICOM Nederland met de Nederlandse Museumvereniging (NMV) en het Landelijk Contact Museumconsulenten (LCM) en andere belanghebbenden in gesprek over de inhoud van de definitie en een vruchtbaar vervolg.

Museum Geelvinck ziet zeker dat de huidige praktijk binnen de museumwereld uitbreiding van de bestaande definitie behoeft. Ook juicht Museum Geelvinck het slechten van scheidingswanden tussen museumcategorieën onderling en met andere disciplines buiten de museumwereld toe, echter dat laatste mag niet leiden tot het verwateren van de essentie van het museum als instelling gericht op het behoud en beheer van een collectie. Als een te rigoreuze uitbreiding van de definitie van een museum leidt tot vervaging van het begrip ‘museum’ heeft dat verstrekkende gevolgen. Tevens is Museum Geelvinck het eens met de door vele gevoelde kritiek dat de eerste alinea van de voorgestelde definitie niet in een definitie thuishoort, maar in een missie- of visiestatement van ICOM. In een dergelijk statement kan makkelijker ingespeeld worden op over de jaren zich wijzigende prioriteiten waarvoor de museumwereld zich gesteld ziet. Het laatste woord is daar zeker nog niet over gesproken. Museum Geelvinck zal graag deelnemen aan de komende discussie over de vormgeving van een nieuwe definitie.

Achtergrond

Huidige museumdefinitie:

Een museum is een permanente instelling, niet gericht op het behalen van winst, toegankelijk voor publiek, die ten dienste staat van de samenleving en haar ontwikkeling. Een museum verwerft, behoudt, onderzoekt, presenteert, documenteert en geeft bekendheid aan de materiële en immateriële getuigenissen van de mens en zijn omgeving, voor doeleinden van studie, educatie en genoegen. (Nederlandse vertaling, 2006)

Voorgestelde museumdefinitie:

Musea zijn democratiserende, inclusieve en meerstemmige ruimtes voor kritische dialoog over het verleden en de toekomst. Terwijl ze de conflicten en uitdagingen van het heden erkennen en aanpakken, houden ze artefacten en exemplaren in beheer voor de samenleving, bewaren ze uiteenlopende herinneringen voor toekomstige generaties en garanderen ze gelijke rechten en gelijke toegang tot het erfgoed voor alle mensen.

Musea hebben geen winstoogmerk. Ze zijn participatief en transparant en werken in actief partnerschap met en voor diverse gemeenschappen om inzichten in de wereld te verzamelen, te bewaren, te onderzoeken, te interpreteren en te tentoonstellen. Met als doel bij te dragen aan de menselijke waardigheid, sociale rechtvaardigheid, wereldwijde gelijkheid en planetair welzijn. (Nederlandse vertaling, 2019)

Meer lezen

– Nederlandse Museumvereniging

– NRC artikel 04/09/2019

Interessant is in dit kader ook het mede door ICOM Nederland tijdens de conferentie in Kyoto georganiseerde ‘Large impact by joining forces’.

In bovenstaande is mede gebruik gemaakt van de beschrijving op de website van ICOM Nederland. De oorspronkelijke tekst vindt u hier.