ICOMOS Water & Heritage, 25-26 november, Delft en Fort Vechten

ICOMOS conferentie 2016 ‘Water and Heritage for the Future’
25 november (Technische Universiteit Delft) en 26 november (Fort Vechten, Bunnik)
door ICOMOS NL en het ‘Centre for Heritage and Development’

De conferentie ‘Water and Heritage for the Future’ was georganiseerd om het onderwerp Water en Erfgoed te belichten in context van het huidige debat over duurzaamheid (duurzaamheidsagenda voor 2030, Verenigde Naties).

Geïntegreerde benadering van ‘water’ en ‘erfgoed’
Het congres leidde tot een sterke visievorming en validatie van het belang van een geïntegreerde benadering van de tot op heden losstaande onderwerpen ‘water’ en ‘erfgoed’. Het doel van de conferentie was om een opzet te maken voor een nieuwe (nationale) agenda en publicatie om het thema uit te dragen naar beleidsmakers, politici en de samenleving.

Het ICOMOS congres is georganiseerd in opvolging van een eerder congres (2013). Het resultaat van dit congres, het boek ‘Water and Heritage’, heeft destijds bijzonder veel belangstelling gehad in binnen en buitenland. De inspiratie voor een serie over dit onderwerp komt voort uit het feit dat een groot deel van de UNESCO werelderfgoederen sterk gelieerd is aan het thema water. Door de klimaatverandering en de zeespiegelstijging zullen deze erfgoederen in de toekomst gevaar lopen. Alleen al in Nederland zijn acht van de tien Werelderfgoederen gelieerd aan water; denk aan de Waddenzee, de Stelling van Amsterdam, Schokland, de molens van Kinderdijk, de Beemster, het Woudagemaal, de haven van Willemstad en de grachten van Amsterdam. Ondanks deze grote getalen heerst er Nederland, alsook als in de rest van de wereld, nauwelijks het besef van deze de sterke verbintenis tussen water en erfgoed. Een geïntegreerde visie en aanpak hiervan zou echter een positieve bijdrage zijn voor integrale en duurzame oplossingen.

Tijdens de meest recente conferentie erkenden verschillende sprekers dat de duurzaamheidsdiscussie in de water-wereld en de erfgoed-wereld nog volledig los van elkaar staan; water speelt nauwelijks een rol binnen de erfgoedwereld, en andersom speelt water-gerelateerd erfgoed amper een rol binnen de waterwereld. Bovendien werd vastgesteld dat de thema’s zijn onderbelicht in de huidige discussies over duurzaamheid en bovendien ook niet expliciet voorkomen in de ‘Sustainable Development Goals’ (Duurzaamheidsagenda voor 2030, Verenigde Naties, september 2015). Er werd echter duidelijk aangetoond dat de veelzijdige relevantie van water in ons leven, en hoe dit door ons erfgoed wordt gereflecteerd, meer erkenning nodig heeft. De materiele, conceptuele, esthetische en de ethische/religieuze aspecten bieden immers allerlei aanleidingen voor duurzame oplossingen in de technocratische wereld van de toekomst.

Eerste dag TU Delft, 25 november
Op de eerste dag van de conferentie op 25 november 2016 (TU Delft), kwamen ruim 60 gasten bijeen. Deze groep bestond voornamelijk uit wetenschappers, afkomstig uit onder andere Europa, Azië en Noord/Centraal Amerika. Het doel van de dag was om de wetenschappelijke lijnen binnen het onderwerp ‘Water and Heritage for Future’ vast te stelen. Tijdens de plenaire ochtendbijeenkomst werden de contouren van het thema, als wel de argumenten voor een geïntegreerde aanpak van water- en erfgoed discussie in algemene zin verkend. Er werd gesproken over het historisch bewustzijn en de verhaallijnen (narratieven) die verbonden zijn aan het gebruik van water, en hoe deze kennis invloed kan hebben tijdens verandering en totstandkoming van ruimtelijke planvorming en de toekomst van erfgoed. Denk hierbij aan de ruimtelijke en technische aspecten, het gebruik, de bestuurlijke inrichting, ethisch/spirituele waarden, en het instant houden van sociaal psychologische identiteiten[1].

Na de middagpauze vonden ronde tafelgesprekken plaats, waarin specifiek is ingegaan op een aantal sub-thema’s: kustgebieden (Waddenzee), de havens (de haven van Willemstad), steden (Amsterdam), Landschap & Polders (Beemster), en drinkwatervoorziening (‘Stepwells’ in India). Door middel van presentaties en discussies zijn de mogelijke verhaallijnen verkent voor de voorgenomen tweede publicatie rond het thema Water en Erfgoed.

Tweede dag: Fort Vechten – 26 november
De tweede dag (26 november 2016) vond plaats op Fort Vechten, bij Utrecht. Ruim 50 deelnemers, overwegend gespecialiseerd in beleidsgerichte vakgebieden, hebben besproken ‘hoe’ en ‘waar’ de voorgenomen agenda en publicatie van ‘Water en erfgoed in de Toekomst’ onder de aandacht gebracht kan worden. Internationale vertegenwoordigers van o.a. het World Water Assessment Programme, het World Heritage Systems Programme, de International Water Association, het World Water Forum, ICOMOS België, ICOMOS Korea, ICOMOS Verenigde Staten en ICOMOS Australië, evenals vertegenwoordigers van diverse Nederlandse musea, de pers, gaming-industrie en het onderwijs spraken over de potenties van het thema en toonden interesse voor een samen werking[2].

 

Samenvattend zal de conferentie worden vervolgd met:

1. De voorbereiding van een of meerdere (wetenschappelijke en beleidsgerichte) publicaties, o.a. in samenwerking met het World Water Assessment Programme.
2. De initiatie van ICOMOS ‘International Scientific Committee Water and Heritage for the Future’.
3. Onder de aandacht brengen van de conferentie en publicatie “Water and Heritage for the Future” in internationale evenementen zoals o.a. de General Assembly van ICOMOS in Istanbul (2017), het European Year of Cultural Heritage 2018, het World Water Forum 8 in Brazilië (2018), ter verrijking van de internationale wateragenda, de internationale erfgoedagenda en de internationale ontwikkelingsagenda (SDGs, VN).

 

Meer weten?
Heeft u ook interesse in dit onderwerp, of heeft u suggesties ter aanvulling van deze tekst? Neemt u dan alstublieft contact op met ICOMOS NL!

[1] De presentaties:
van Ir. Henk van Schaik, ICOMOS NL, Drs. Hanna Pennock (Ministerie van OCW), Prof. Dr. Ian Lilley (Leiden University), Prof. Ir. Eric Luiten (TU Delft), Dr. Jurn Buisman (Museum Geelvinck) en Björn Stenvers (Stichting Samenwerkende Amsterdamse Musea).

[2] Vertegenwoordigers:
World Water Assessment Programme (Stefan Uhlenbrook), ICOMOS België (Bénédicte Selfslagh), ICOMOS Korea (Hae Un Rii), ICOMOS Verenigde Staten (Meisha Hunter) en ICOMOS Australië (Ian Lilley), het World Heritage Systems Programme (Laszlo Hayde), de International Water Association (Hong Li) en het World Water Forum 8 (Sergio Ribeiro), musea (Jurn Buisman / Museum Geelvinck en Paul van de Laar / Museum Rotterdam), pers (Gijsbert Wolvers / RD), gaming (Tim Mirck) en het onderwijs (Paloma Guzman)