Jan Brandts Buys Festival 21 – 23 September in Zutphen

Gepubliceerd op: 18 september 2018

Een 3-daags festival ter ere van de 150ste geboortedag van de Zutphense componist Jan Brandts Buys (1868 -1933) met concerten en een tentoonstelling in ons museum. Met een opera die meer dan 1000 keer is opgevoerd, is Brandts Buys onze grootste componist met internationale faam.

Het Jan Brandts Buys Festival
Het Jan Brandts Buys festival, vrijdag 21 tot en met zondag 23 september 2018 in Zutphen, gaat deze week van start. Op woensdag 12 september opende in het Geelvinck Museum Zutphen een unieke tentoonstelling gewijd aan Jan Brandts Buys en vond het Openingsconcert plaats met 5 generaties Brandts Buys in 8 componisten, in aanwezigheid van de Burgemeester, Mw. Annemieke Vermeulen.  Aanleiding is de 150ste geboortedag van Jan Brandts Buys op woensdag 12 september. Op maandagavond 10 september was bij NPO Radio 4: Opium live muziek van Jan Brandts Buys te horen, vertolkt door musici uit het festival en op woensdag 12 september maakte de NPO Radio 1 een radioreportage vanuit het Geelvinck Muziek Museum Zutphen die om 17.50 uur is uitgezonden. Er waren maar liefst zes nazaten uit de familie Brandts Buys aanwezig, daaronder diverse dochters en zonen van Marius Adrianus Brandts Buys Jr. en Hans Brandts Buys.

Openingsconcert 12 september
Bij de opening van de tentoonstelling in het Geelvinck Muziekmuseum presenteerden sopraan Julia Bronkhorst en Hans de Vries samen met de jonge talenten uit het 401NederlandseOperas talentprogramma Esmée van Nieuwenhuijzen (mezzo), Sarah Konig (mezzo) en Hugo Kampschreur (tenor), liederen van Cornelis Alijander Brandts Buys en diens nakomelingen Henri François, Ludwig Felix, Marius sr., Marius jr, Jan, Hans en Bea Brandts Buys.

Tentoonstelling:
De tentoonstelling omvat bruiklenen uit de collectie van de familie Brandts Buys (daaronder een bronzen hand en een buste van Marius Brandts Buys Jr.). Daarnaast zijn er  bruiklenen uit de collecties van het Nederlands Muziek Instituut, de Zutphense stadsarcheoloog Michel Groothedde, het Stedelijk Museum Zutphen (buste Jan Brandts Buys), Brandts Buys biograaf Jan ten Bokum en de bijzondere fotocollectie van auteur van het 401NederlandseOperas handboek in wording René Seghers (met foto’s uit diverse Brandts Buys wereldpremieres, originele partituren en tekstboekjes).

Wie was Jan Brandts Buys?
Van alle Nederlandse componisten wist in de voorbije vierhonderd jaar alleen de in Zutphen geboren Jan Brandts Buys (1868-1933) internationaal door te breken. Zijn opera Die Schneider von Schönau uit 1916 is in talloze theaters in het hele Duitstalige spraakgebied meer dan 1000 maal opgevoerd. Ter gelegenheid van zijn 150egeboortedag organiseert 401NederlandseOperas samen met Nederlands Muziek Instituut en Operaplatform Gelderland-Overijssel het Jan Brandts Buys Festival Zutphen 2018. Bekende solisten zijn onder meer sopraan Johannette Zomer, de Vlaamse tenor Denzil Delaere, cellist Jeroen den Herder, het Meander Kwartet en het Zutphens Mannenkoor. Op Jans geboortedag 12 september opent een tentoonstelling over de componist in het Geelvinck Muziek Museum Zutphen. Het festival zelf, met zeven concerten op diverse locaties in Zutphen, vindt plaats van vrijdag 21 tot en met zondag 23 september. 

Waarom dit festival?
Doel van het Brandts Buys festival is diens oeuvre te ontsluiten door de concertregistraties uit te geven via downloads en internationale cd-uitgaven. Zo wordt een dwarsdoorsnede van het oeuvre van ‘s lands meest succesvolle componist permanent toegankelijk. Dit gebeurt in de context van het handboek over 401NederlandseOpera’s waar artistiek leider van het festival, muziekfilosoof René Seghers, sinds 2010 aan werkt.

René Seghers: ‘In ieder ander land van ons formaat zou Jan Brandts Buys de nationale componist zijn geweest. Ik ontdekte dat er sinds 1646 meer dan 400 opera’s in Nederland zijn gecomponeerd. De meeste daarvan bestaan enkel als manuscript. Een deel is zelfs nooit uitgevoerd. Zo ook de laatste werken van Brandts Buys, die in 1933 overleed op een politiek ongunstig moment. Daar komt nu verandering in. Zutphen en heel Nederland kunnen eindelijk van de betoverende schoonheid van werken alsDie Schneider von Schönau, Micarême of Der Mann im Mond genieten. Werken als Der Eroberer of Hero und Leander zijn uniek. In alle ons omringende landen zou een dergelijk rijk en meeslepend oeuvre allang zijn gedocumenteerd in opnames. Samen met Centrum voor de Kunsten De Muzenhof hebben we zelfs een lesprogramma voor de jeugd ontwikkeld.’

Klinkend opera erfgoed vastgelegd, ‘Micarême’ promotie-cd
Alle concerten worden in audio/video gepubliceerd op cd of als download, teneinde Brandts Buys’ oeuvre permanent en (inter)nationaal te ontsluiten. Het eerste resultaat is al beschikbaar: een cd-opname met daarop de complete eenakter Micarême (met Denzil Delaere, Jolien De Gendt en Hans de Vries), aangevuld met aria’s uit Schneider von Schönau (sopraan Jolien De Gendt), Hero und Leander (sopraan Barbara Schilstra), liederen (tenor Hendrik Vonk) en pianocomposities (pianist Jan ten Bokum). Op vrijdagavond 21 september speelt de Micarêmecd-cast deze eenakter live in Dat Bolwerck.

Sopraan Johannette Zomer
De vermaarde Zutphense sopraan Johannette Zomeris gastster in het operarecital in de Hanzehof op zaterdag 22 september. Op zondag 23 september schittert zij in Kapel op ’t Rijsselt in het Liedrecital, met medewerking van het Meander kwartet, tenor Hendrik Vonken bariton Hans de Vries. Aan de piano vervangt de gerenommeerde pianiste Reinild Mees huispianist Wolter Willemsen, die recent is overleden. Het festival is aan hem opgedragen.

In het pianorecital op zaterdagavond 22 september laten festivalpianisten Pieter Dhoore, Jan ten Bokum, Reinild Mees én de 83-jarige pianolegende René Rakierhoren hoe prachtig Brandts Buys voor de piano componeerde.

Cellist Jeroen den Herder in Brandts Buys Festival:
In het kamermuziekprogramma op zaterdag 23 september presenteert de beroemde cellist Jeroen den Herder Brandts Buys door de bril van zijn Cello Academie. Speciaal voor dat doel heeft Brandts Buys’ biograaf en musicus Janten Bokum de mooiste kamermuziekstukken van Brandts Buys voor Den Herder en zijn ensemble bewerkt.

Orgelrecital met Frank van Wijk
Het festival besluit op zondagavond 23 september met een orgelrecital van Frank van Wijk op het majestueuze Bader-orgel in de gerestaureeerde Walburgiskerk. Naast orgelcomposities van Jan en Marius Brandts Buys, beiden ooit als organist in de Walburgiskerk actief, brengen Hendrik Vonk, Barbara Schilstra en Hans de Vries ook liederen voor orgel van beide Brandts Buysen ten gehore.

 

FESTIVALPROGRAMMA:

  • 
VRIJDAG 21 SEPTEMBER 
Opera MICARÊME (Dat Bolwerck, 19.00 uur + 20.30 uur)
Jolien De Gendt (Junge Frau), Denzil Delaere (Narr), Hans de Vries (Alte Herr), Meisjeskoor De Muzenhof (Amorettes), Pieter Dhoore/ René Rakier (piano), viool.
  • 
ZATERDAG 22 SEPTEMBER • OPERA CONCERT (14.00 uur: Buitensociëteit Hanzehof) 
Johannette Zomer, Jolien De Gendt, Barbara Schilstra (sopranen), Denzil Delaere, Hendrik Vonk (tenoren), Nemanja Milisevic (bas), Eske Tibben (mezzo), Zutphens Mannenkoor, Meisjeskoor (o.l.v. Ivette van de Laar), Jan ten Bokum, Reinild Mees, Pieter Dhoore  (piano), Instrumentaal Kwartet (arrangementen Jan ten Bokum).

Spaans fragment (1898)*, Das Veilchenfest (1905), Glockenspiel (1912), Die Schneider von Schönau (1916), Der Eroberer (1917), Der Mann im Mond (1918), Micarême (1919), Traumland(1927), Hero und Leander (1929)* , Ulysses (1932)*
* wereldpremières 

  • ZATERDAG 22 SEPTEMBER• PIANORECITAL1891-1921 (19.00 uur, Dat Bolwerck)
    Reinild Mees, Pieter Dhoore, Jan ten Bokum, René Rakier
  • ZATERDAG 22 SEPTEMBER • KAMERMUZIEKRECITAL (20.30 uur, Dat Bolwerck)
    Cello Academy goes Brandts Buys! Met Jeroen den Herder & de Cello Academy  
  • ZONDAG 23 SEPTEMBER • LIEDRECITAL(11.30, Kapel Op ‘t Rijsselt)
 Bezetting: Johannette Zomer (sopraan), Hendrik Vonk (tenor), Reinild Mees (piano), Meander Kwartet
  • ZONDAG 23 SEPTEMBER • ORGELRECITAL (20.00 uur, Walburgiskerk)
 Frank van Wijk (Orgel), Barbara Schilstra (sopraan), Hendrik Vonk (tenor), Hans de Vries (bariton)

 

BIOGRAFIE JAN BRANDTS BUYS
Op 12 september 1868 werd in Zutphen in de Beukerstraat op de plek van het huidige nr. 59 Jan Willem Frans Brandts Buys geboren. Hij heeft eind 19een begin 20eeeuw in het Duitse taalgebied roem verworven als componist. Het meest bekend werd hij door zijn 10 opera’s, vooral door Die Schneider von Schönau. Het totaal van ruim 1.000 uitvoeringen dat deze opera heeft beleefd, is door geen enkele andere Nederlandse componist geëvenaard of zelfs maar benaderd. Brandts Buys is in 1933 in Salzburg overleden. In aanloop naar en ook door de turbulente tijden rondom WO II raakte Brandts Buys net als veel componisten uit Duitsland en Oostenrijk van die tijd vergeten. Zijn 150egeboortedag op 12 september 2018 is aanleiding voor een 3-daags festival met concerten en een tentoonstelling, waarin inwoners en bezoekers van Zutphen een revival kunnen beleven van zijn muzikale erfgoed.

Levensloop van Jan Brandts Buys
Jan was afkomstig uit een zeer muzikale familie.  Zijn vader, Marius BrandtsBuys, was stadsorganist in de Walburgiskerk, bespeler van het stadscarillon in de Wijnhuistoren en (in 1874) oprichter van Toonkunst. Hij was goed bevriend met componisten als Julius Röntgen en Edvard Grieg. Van zijn vader kreeg Jan al vroeg muziekles. Vanaf 1882 verscheen zijn naam regelmatig in de Zutphensche Courant. Zo weten we nu dat de wereldberoemde pianist Anton Rubinstein de familie in het Kerkstraatje nr.5 bezocht. In mei 1884 werd Jan organist in de Broederenkerk, de huidige bibliotheek. Een jaar later concentreerde hij zich op kamermuziek en begon te dirigeren (o.a. in Deventer bij het lokale koor Euterpe). In de zomer van 1889 kwam hij terecht in Frankfurt am Main. Daar begon Jan met zijn studie aan het conservatorium. Een aantal keren was hij terug in Nederland voor concerten, o.a. in Zutphen in de in 1891 pas geopende Buitensociëteit (waar ons hoofdconcert met hoogtepunten uit al Jans opera’s plaatsvindt). Op 28 januari 1892 trad hij in Amsterdam als solist op met het Concertgebouworkest, dat zijn ‘Concert voor piano in één deel’ uitvoerde.

In 1892 vestigde Jan zich in Wenen, dè muziekstad van die tijd. Hij ontmoette er beroemdheden als Johannes Brahms, Julius Röntgen en Edvard Grieg. Eind negentiger jaren begon hij aan zijn eerste onvoltooide opera, het zogenoemde ‘Spaanse fragment’. Het manuscript is voor het Brandts BuysFestival speelklaar gemaakt door de Zutphense musicoloog Jan ten Bokum, tevens de biograaf van Jan Brandts Buys. Nadat een strijkkwartet van Londen tot Turkije en Griekenland werd uitgevoerd nam ook de Wiener Concert-Verein zijn muziek op het programma. In 1909 stond zijn opera Das Veilchenfestbij de Komische Oper in Berlijn op de planken. In 1916 volgde de internationale doorbraak met de Dresdense wereldpremière van de opera Die Schneider von Schönau. Dit werk zou in Berlijn, Wenen en een groot aantal landen worden opgevoerd. Iets later volgde de première van Der Eroberer met de beroemde tenor Richard Tauber in de hoofdrol en Micarême (waarmee het festival op vrijdag 21 september opent in Dat Bolwerck). Na een aantal moeizame jaren in de economische nasleep van de Eerste Wereldoorlog in Duitsland en Oostenrijk kwam Jan in 1928 in Salzburg terecht. Daar kwamen opera’s als Hero en Leanderen Ulysses tot stand, al kamen deze niet meer tot opvoering. Het Brandts Buys Festival Zutphen geeft de wereldpremières van hoogtepunten uit deze twee opera’s.

Jan overleed op 7 december 1933 in Salzburg, waar hij ook werd begraven.

 

Organisatie Jan Brandts Buys Festival 2018
Het Jan Brandts Buys Festival is een initiatief van Stichting 401NederlandseOperas. Artistiek leider, muziekfilosoof René Seghers (bekend van de biografieën van o.a. Franco Corelli, Jacques Brel en tijdschriften als Villa d’Arte en Luister). Recent schreven Volkskrant, Telegraaf en AD uiterst positief over het vorige 401NederlandseOperas concert rond vergeten Nederlandse opera’s aan het Haagse Franse Theater in de 18eeeuw. Partnerorganisatie in het Brandts Buys Festival is wederom het Nederlands Muziek Instituut. Lokale partner in Zutphen is Operaplatform Gelderland-Overijssel, met voorzitter Harrie van Pelt. Het Platform organiseert naast cursussen en lezingen op operagebied ook de lokaal vermaarde Opera Aperitieven, operarecitals op hoog niveau.

Steun aan Jan Brandts Buys Festival
Het initiatief voor het Brandts Buys Festival wordt in de regio breed gedragen. O.a. Gemeente Zutphen, Provincie Gelderland, Prins Bernhard Cultuurfonds Gelderland, Van Bylandtstichting, Stichting de Vergeten Componist, De Muzehof en lokale vrijwilligers steunen het project.

 

Website en YouTube:

http://www.brandtsbuysfestival.nl

Trailer:

https://www.youtube.com/watch?v=j-KUz-9Jo8s

 

 

 

Overzicht