Kerstcadeau: een Zwols muziekboek uit 1789

Deze week ontvingen wij een bijzondere schenking: een muziekboek van de Zwolse stadsorganist Johann Gottlieb Nicolai (1744-1801) ‘ABC pour le clavecin ou fortepiano’, uitgegeven in Zwolle in 1789. Er zijn wereldwijd slechts zes exemplaren bekend, alle, behalve deze, in het buitenland.

Het bijzondere boek werd gevonden op de Boeken- en Platenbeurs in Sint Oedenrode door Annie Schepens. Zij en Fried van den Brand, de drijvende kracht achter deze beurs en de Stichting Behoud Martinuskerk ten bate waarvan de boekenbeurs gehouden wordt, kwamen deze schenking aanbieden. Wij zijn hen en een anonieme weldoener, die deze kostbare schenking via de Geefwet (“culturele ANBI”) mogelijk maakte, erg dankbaar. Niet alleen blijft het muziekboek zo voor Nederland behouden, maar tevens willen wij in de toekomst de stukken gaan uitvoeren op een originele fortepiano en wellicht op CD uitbrengen.

Het muziekboek is als een educatieve instructie voor klavecimbel en fortepiano geschreven door de organist en componist Johann Gottlieb Nicolai. Deze oorspronkelijk uit de omgeving van Münster afkomstige musicus werd in 1775 benoemd tot stadsorganist van Zwolle. Niet alleen speelde hij daar op het Schnitger-orgel (1772) van de Grote of Michaëlskerk, maar tevens dirigeerde hij het Zwolse collegium musicum en gaf hij les aan (welgestelde) leerlingen. Zijn oeuvre bestaat uit zangspel, o.a. een operette en werken voor strijkers. Een deel hiervan is verloren gegaan. Bijzonder is dat dit muziekboek voor zowel klavecimbel als fortepiano geschreven is. Het geeft een beeld van de visie op het spelen van deze instrumenten in het laatste kwart van de 18e eeuw.

De media-primeur van deze schenking had Omroep Gelderland in het programma Zin in Zondag, gepresenteerd door Daan Hartgers. Dunya Verwey, muziekprogrammeur van het Geelvinck Muziek Museum in Zutphen, was hier uitgenodigd om te komen vertellen over het komende Sylvester-Wandelconcert in Zutphen op Oudjaarsdag, 31 december. Zij had het eerder deze week geschonken muziekboek bij zich en verbond daar een prijsvraag aan voor twee vrijkaartjes voor het Wandelconcert: wie is de auteur/componist van dit muziekboek? De luisteraars kunnen hun oplossing insturen naar  daan@gld.nl