Kozakken aan de IJssel in Den Nul

Deze zomer besteedt de Historische Vereniging ’t Olster Erfgoed in Infocentrum IJssel in Den Nul, Gemeente Olst / Wijhe, aandacht aan de episode van winter 1813, toen een Basjkiers regiment ruiters een schipbrug (afbeelding) aanlegde om de IJssel over te kunnen steken. De plek ligt op loopafstand van waar deze tentoonstelling nu te zien is. Op 7 juli heeft een delegatie uit Bashkortostan deze historische locatie nog bezocht, waarover wij eerder berichtten.

De tentoonstelling ‘Kozakken aan de IJssel’ in Infocentrum IJssel Den Nul is tot stand gekomen in samenwerking met Museum Geelvinck Hinlopen Huis, dat met de tentoonstelling ‘1813, Nederland door de Russen bevrijd!’ eerder al aandacht besteedde aan de rol van de Kozakken in 1813. De Heerder Historische Vereniging, Museum Schokland en de Oudheidkamer van Wijhe stonden bruiklenen af. Te zien tot en met september.

 

Basjkieren in Wijhe

Wijhe wordt medio november 1813 bevrijd door een kozakkenregiment Basjkieren. Zij slaan ruim een maand hun bivak op naast Wijhedaal en bouwen de schipbrug.

De Basjkieren zijn een nomadisch ruitervolk uit de steppen van de zuidelijke Oeral. Zij spreken een aan het Turks verwante taal en hangen de soenitische Islam aan. Ruim vierhonderd jaar geleden sloten de Bashkieren zich bij Rusland aan. Deze ruiters zijn onder meer herkenbaar aan een met bont omrande puntmuts.

Het Basjkierenregiment arriveerde in Wijhe met circa 300 ruiters na een tocht van ruim 3.500 kilometer. Door vele veldslagen onderweg had het inmiddels al honderd man verloren. Deze tocht, die eindigde in Parijs, wordt in het huidige Bashkortostan nog steeds herinnerd.

Het is opmerkelijk hoeveel herinneringspunten in deze IJsselstreek nog verwijzen naar de aanwezigheid van de Kozakken, nu 200 jaar geleden: namen van plekken, bomen, lekkernijen en overgeleverde verhalen.

 

Waarom was deze schipbrug belangrijk ?!

De schipbrug was in de eerste plaats bedoeld om het Franse regiment in Deventer te omsingelen. Echter de brug is in de twee maanden van haar bestaan tevens gebruikt door duizenden geallieerde manschappen.

Daarmee is de schipbrug van significant strategisch belang geweest voor de bevrijding van Nederland.

Vijftig Basjkieren behoorden tot de eerste geallieerde kozakkenruiters, die Amsterdam en daarna Den Haag bereikten. Dit had een belangrijke psychologische waarde: de weifelende stadsregering van Amsterdam sloot zich aan bij het Vrije Nederland.

Het Regiment Basjkieren heeft nog op diverse plaatsen slag geleverd tegen de Fransen en trok uiteindelijk bij de geallieerde overwinning in maart 1814 Parijs binnen. De Fransen in Deventer capituleerden pas in april 1814.

De schipbrug was op 26 november 1813 gereed en heeft ruim twee maanden dienst gedaan. Daarna werd door hoog water de schipbrug onbruikbaar. Met het huidige kozakkenveer kunt u op bijna dezelfde plek de IJssel oversteken. Aan de overzijde lag de schipbrug aan de ‘Kozakkenkrib’. Ook naar deze plek kunt u naartoe wandelen.