‘Swart op de Gracht’

Onze komende tentoonstelling ‘Swart op de Gracht’ sluit aan bij de herdenking van de afschaffing van de slavernij, 150 jaar geleden. Amsterdam’s welvaren is mede te danken aan de handel in suiker, koffie, tabak en cacao, producten van slavenarbeid. Wat is hiervan te zien op de gracht?

 

De wereldhandel in suiker, cacao, koffie en tabak is één van de pijlers van de rijkdom van Amsterdam. De stad bevorderde de ontwikkeling van plantages in Suriname, waarvoor zwarte slaven uit West-Afrika verscheept werden. Albert Geelvinck, de eerste bewoner van het Geelvinck Hinlopen Huis, heeft hier actief aan meegewerkt. Hoe beïnvloedde dit het leven in de grachtengordel ? Welke sporen zijn hiervan nog zichtbaar op de gracht? 

Suiker, chocola, koffie en tabak zijn niet meer uit het dagelijks leven weg te denken. De Amsterdamse haven heeft nog steeds wereldwijd een belangrijke marktpositie voor deze producten. Al sedert het begin van de Gouden Eeuw werd door de Geoctroyeerde West-Indische Compagnie (WIC) met wisselend succes getracht de wereldhandel in deze producten te beheersen. Om meer greep te krijgen op de aanbodzijde, werd aan het einde van de 17e eeuw een publiek-private organisatie opgezet, de Sociëteit van Suriname. Dit samenwerkingsverband tussen de stad Amsterdam, de WIC en het particuliere bedrijfsleven had ondermeer als taak om gunstige condities voor de ontwikkeling van particuliere plantages in Suriname en het Caribische gebied te scheppen. Hiertoe werden zwarte slaven uit West-Afrika naar Suriname verscheept om ingezet te worden voor het zware werk op de plantages.

In de tentoonstelling wordt een beeld gegeven van hetgeen deze handelsstructuur in de Amsterdamse grachtengordel teweeg bracht. Tot op de dag van vandaag, zijn de gevolgen van de opzet van plantages in Suriname zichtbaar: uit het verleden, zoals in gevelstenen langs de gracht, en in het heden, zoals de vele Amsterdammers van Surinaamse origine. En, Amsterdam is de grootste cacaohaven ter wereld; ook de handel in suiker, koffie en tabak neemt daar nog een belangrijke plaats in. In de Zaanstreek wordt meer chocola geproduceerd dan waar ook.

Albert Geelvinck en de Sociëteit van Suriname

Albert Geelvinck was een van de eerste directeuren van de Sociëteit van Suriname. Niet alleen hij, maar alle latere bewoners van het Geelvinck Hinlopen Huis, waren direct of indirect bij de Sociëteit betrokken. Zij vormden samen met het merendeel van de bewoners van de huizen tussen Gouden Bocht en Amstel een door huwelijk en zakelijke belangen verbonden netwerk, dat vanaf het begin van de Gouden Eeuw tot ruim in de 19e eeuw stand hield. De Sociëteit kan gezien worden als de voorloper van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM), de huidige ABN Amro Bank. De mede-initiatiefnemer en eerste directeur van de NMH, was dan ook één van de laatste secretarissen van de Sociëteit; en ook hij woonde in het Geelvinck Hinlopen Huis.

1863 – 2013: 150 jaar herdenking afschaffing slavernij

In 1863 werd de slavernij in Suriname afgeschaft. Deze tentoonstelling vindt plaats in het kader van de herdenking van het slavernij verleden, dit jaar 150 jaar geleden, en tevens in het kader van de viering van Grachten400: een gedeeld onvoltooid verleden.

De tentoonstelling ‘Swart op de Gracht – Slavernij en de Grachtengordel’ loopt van  29 maart t/m 30 september 2013

De tentoonstelling is tot stand gekomen met steun van Stichting 2013, het Mondriaan Fonds, het VSBfonds en het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Holland.