Deze week 200 jaar geleden, 2 juli 1814: Tsaar Alexander I bezoekt Amsterdam

Het is deze week precies 200 jaar geleden dat de Russische Tsaar Alexander I  Nederland bezocht. Na de zege op Napoleon, diens abdicatie en de inname van Parijs, keerde de tsaar als overwinnaar terug naar Rusland. Als eerste bezocht hij de nieuw gevormde staat der Nederlanden – dat immers enige jaren een integraal deel van het Franse Keizerrijk had uitgemaakt – met aan het hoofd de door hem gesteunde “Souverein” Willem I.

Zijn reis van een paar dagen door Nederland vormde een ware triomftocht: overal werd hij met egards overladen, waren triomfbogen opgericht, stonden juichende menigten langs de weg en werden feesten gegeven. Op zaterdag 2 juli vormde het hoogte punt de glorieuze intocht in Amsterdam. ’s avonds werd door Willem I een bal in het Koninklijk Paleis gegeven.

Tsaar Alexander verbleef enige dagen in Amsterdam en maakte samen met de vorst Willem I een uitstapje naar het Tsaar Peterhuisje in Zaandam. De huizen waren uitbundig versierd met guirlandes en er werden erepoorten voorzien van hoogdravende spreuken opgericht. Schone jongedames overhandigden de hoge gasten bloemen en erepalmen. Het gaf aanleiding tot grote volksfeesten.

Op zondagavond 3 juni werd tsaar Alexander als de “Verlosser van Europa” geëerd in Felix Meritis door dit Amsterdamse genootschap van burgers met een concert en feestelijkheden, die tot middernacht duurden. Beide avonden waren er illuminaties en werd de tsaar in een rijtoer langs de verlichte Heren- Keizersgracht gereden.

’s ochtends trachtte de tsaar in cognito door de stad te wandelen en de vermaarde particuliere schilderijenverzameling van de heer Van Winter te bezoeken. Ook bezocht hij samen met Willem I het schilderijenmuseum en het penningkabinet in het Paleis op de Dam, de voorloper van het huidige Rijksmuseum. Vervolgens bezichtigden zij de Nieuwe Kerk en de graftombe van Michiel de Ruyter. Daarna begaven zij zich naar de Hortus. Uiteindelijk gingen de vorsten – inmiddels vergezeld door de kroonprins – op speciaal verzoek van de tsaar terug naar Felix Meritis: hij heeft het gehele gebouw, dat op iedere verdieping allerlei bezienswaardigheden en collecties had, bezichtigd. Uiteindelijk brachten de vorsten ook nog een bezoek aan de handelsbeurs. ’s avonds werd “Hamlet” en een “Aziatisch divertissement” (met prachtige kostuums) opgevoerd in de Hollandsche Schouwburg. De avond werd afgerond in de Franse Schouwburg.

Uit beschrijving van het bezoek blijkt, dat de tsaar slechts weinig nachtrust moet hebben genoten. Uiteindelijk reisde de tsaar via Utrecht en Gelderland richting Duitsland. In Gelderland werd hij vergezeld door de gouverneur aldaar, Jan Carel Elias graaf van Lynden, de zoon van Agatha Theodora Geelvinck.

Ook de voormalige bewoners van het Geelvinck Hinlopen Huis moeten nauw betrokken zijn geweest bij dit bezoek van Tsaar Alexander: Willem Gerard van de Poll, die in ons huis zijn jeugd doorbracht, was toen juist secretaris van Willem I geworden; hij zou uiteindelijk vice-president van de Raad van State worden. Zijn vader zal ook zeker bij het bezoek aan Amsterdam betrokken zijn geweest: als invloedrijke burger, was hij onder meer luitenant van de schutterij.